Afgelopen dinsdag 6 november ’18 hebben Egbert Veldhuizen, Annemarie IJsendoorn en Geert Hovingh een lezing verzorgd voor de “Historische Vereniging Tinaarlo”.

Egbert van Veldhuizen:

De grootvader van Egbert, Adriaan van Veldhuizen kocht de Adderhorst en zette daar in 1927 een klein houten huisje op. De moeder van Egbert heeft het huisje in 1968 gemoderniseerd. En door gelukkige omstandigheden ( het huisje werd Egbert en Annemarie gegund door de broers en zussen van Egbert) kwamen Egbert en Annemarie er in 2005 permanent te wonen na het emeritaat van Egbert. Ook nu moest het huisje gerenoveerd worden om er comfortabel te kunnen wonen.

In augustus werd er begonnen en op de 3^e dag kwam één van de bouwvakkers naar Egbert toe en vroeg of dat zijn moeder was op de foto. “Zal wel”, maar toen hij beter keek, zag hij , dat de vrouw op de foto een jodenster droeg. Dus het kon zijn moeder niet zijn. Ze vonden meer foto ‘s, documenten en brieven, die waren verborgen in het zoldertje van het stilletje(w.c.). Nu begon de zoektocht naar de familie, die bij deze foto’s etc. hoorde. Met behulp van de website van Yad  Vashem kwamen ze uit bij Stella van Dam. Zij is de vrouw van de foto met haar 2 zoontjes Lex en Franklin.

Zij was blij verrast en wilde graag naar de Adderhorst komen met haar zoon Lex Kater om alles te bekijken. Het werd een feest van herkenning. De hele familie heeft de oorlog overleefd, behalve Stella’s broer George. Bij het lezen van zijn afscheidsbrief, geschreven in kamp Westerbork, krijgt ze het te kwaad. Hij eindigt de brief met : “Houdt moed, wij zullen terugkeren”. Het wordt een emotionele , maar mooie middag. Lex zegt, dat ze hier wat mee moeten doen.

Annemarie IJsendoorn:

Estella van Dam had een onbezorgde jeugd in Groningen.  Soms werd ze weleens gepest: “Bente dan judden of geen judden”?  Haar ouders zaten in de confectie. Stella trouwt met Henri Kater in 1938 en in de oorlog krijgen ze 3 kinderen: Lex, Franklin en Enny. 

Ze overleven de oorlog, maar maken gevaarlijke situaties mee. Ze vluchten naar Rotterdam en verstoppen Lex in een bomkrater.( Een bom valt vast niet 2 keer op dezelfde plek).

In 1943 wordt het te gevaarlijk en het gezin duikt onder. Maar…op verschillende adressen. Dit is voor Lex, die toen 4 jaar oud was, een traumatische ervaring geweest. Na de oorlog zijn Stella en Henri zo van elkaar vervreemd, dat ze gaan scheiden. Triest. Dan heb je de oorlog overleefd en…

Stella is in 2012 overleden. Voor haar broer George is er voor zijn ouderlijk huis een struikelsteen geplaatst. Lex woont in Amsterdam, Franklin is begrafenisondernemer en Enny is verpleegkundige in Israel en heet nu Vered. (Israëlische naam).

Geert Hovingh:

Lex Kater vindt dat er iets met deze vondst moet gebeuren. 

Er komt een boek “Over het hoofd gezien ”en dit wordt geschreven door Annemarie en Geert. Na veel werksessies op de Adderhorst en interviews met familieleden is het boek klaar. In mei 2009 wordt het eerste exemplaar aangeboden aan Stella van Dam en wordt de tentoonstelling over deze vondst geopend in de Synagoge van Zuidlaren. 

Geert vertelt verder over de joodse bedrijven voor de oorlog, waaronder van Dam Heerenkledingfabriek. In de oorlog werd alles afgenomen door de Duitsers  en zo trof men na de oorlog lege fabrieken aan.  

Hoe zijn de foto’s en papieren nu in de Adderhorst terechtgekomen? Men weet het niet. De meest logische verklaring is, dat iemand van de fam.Hahn (die in het verzet zaten) de papieren verstopt heeft. Immers, Adriaan van Veldhuizen en Albert Hahn waren bevriend. En Hahn had de sleutel van de achterdeur.

In de pianofabriek van Hahn waren spullen van Joden verborgen en in het woonhuis zaten zelfs onderduikers. Er kwamen huiszoekingen en misschien hebben ze de spullen wel elders verborgen. Zo ook op de Adderhorst.

Egbert van Veldhuizen:

Wat heeft het ons gebracht?

Lex Kater is door alle gesprekken over de oorlog een ander mens geworden.

Vrienden op de tentoonstelling zeiden: ”Wat is er met Lex aan de hand”? Hij is een veel aardiger persoon geworden, die gevoelens toelaat. Lex heeft ook zelf een boekje over de vondst geschreven voor zijn (klein) kinderen : “Het geheim van de Adderhorst”. 

Het schrijven van het boek heeft een warme vriendschap tot stand gebracht tussen Egbert, Annemarie en Geert. En ook met de joodse familie is er een band ontstaan. De originele foto van de voorkant van het boek (1^e foto die werd gevonden) staat op de schoorsteenmantel. Stella en Lex hebben deze cadeau gegeven aan Egbert en Annemarie. 

Ook tijdens de tentoonstelling zijn er leuke contacten ontstaan.

De jodenvervolging in W.O.II komt zo wel dichtbij. Tot in je eigen huis, aldus Egbert. 

Het was een zeer boeiende, warme, ontroerende lezing, waar je soms een speld kon horen vallen.